Çocuklarda Okul Fobisiyle Başa Çıkma Yolları
Okul Fobisi, genellikle çocukların okula başladıkları ilk yıl görülmekte, 1-2 ay sürmektedir. Ancak okul fobisi değişen şartlar ve nedenlere bağlı olarak lise dönemini de kapsayabilmektedir.
Okula yeni başlayan çocuklarda daha sık görülmesinin sebebi anne- babadan ayrılma kaygısı ve güvensizlik olduğu söylenebilir. Aile içerisinde el üstünde tutulan çocuk, yeni bir ortam ve belirsizliğe girince, yeni kurallarla tanışınca bocalayabilir. Ev ortamından kopma, sınıftan çıkan ebeveynlerini bir daha göremeyeceği korkusu okul fobisini tetiklemektedir.
Okula gitmek istemeyen çocuk, yaşadığı kaygıyı anlamlandırmadığı ve ifade edemediği için beden yoluyla anlatmaya çalışır. Karın ağrısı, mide bulantısı, baş ağrısı gibi semptomları sıkça duyarız. Bu belirtileri okul fobisiyle ilişkisi ise okula gitmeden hemen önce, okul adı geçince veya okul dönüşü görülmesi; geri kalan zamanlarda ise bu semptomların geçmesidir.
Okul korkusu yaşayan çocuk okula gitmeden önce ağlama krizleri, hırçınlıklar, öfke patlamaları yaşayabilir; okul içerisinde sınıfta durmak istemeyebilir. Okula gitmek istemediği, okulda bulunduğu süre içerisinde ortama uygun olmayan davranışlar sergilediği için sosyal uyum ve arkadaşlık ilişkilerinde de zorlanmalar görülebilir.
Okul Korkusuna zemin oluşturan durumlar ise; kaygılı ve müdahaleci ebeveyn tutumları (özellikle anne), ilgisiz ya da sevgisin yeteri kadar gösteremeyen ebeveyn tutumları, kardeş doğumu, boşanma, taşınma, fiziksel hastalıklar, şiddet ve travmalardır. Bu durumlar aynı zamanda okul korkusu sonraki yıllarda gelişen çocuklar içinde geçerli olabilir. Daha ileriki dönemlerde ek olarak uzun tatil dönemleri, sevilmeyen ders ya da öğretmenler, üstesinden gelinemeyen sorumluluklar ve ödevler, okul içerisinde arkadaşlarla uyum ve çatışmalarda eklenebilir.
Okul Korkusu, 1-2 aydan uzun sürer ve azalma görülmez ise okulla iş birliği yapılması ve psikolojik destek alınması yardımcı olur. Bu durum düzelmediği takdirde gelişim dönemi boyunca akran zorbalığı ve akademik başarısızlık yaşayabilir; ileriki dönemlerde ise özgül fobi, depresyon, kaygı bozuklukları, sosyal fobi gibi sorunlar tetiklenebilir.
Okul Fobisiyle başa çıkabilmek için; çocuklara güven duygusu güçlendirilmeli, okul öncesi dönemde ana okulu eğitimi ve sosyal imkanlar desteklenmeli, okul başlamadan önce okula alışma süreci geçirilmeli, okul harici arkadaş ilişkileri desteklenmeli, ev içerisinde akademik olmayan küçük sorumluluklar verilmeli, okul ile ilgili motivasyon artırılmalı, ebeveynler kademeli olarak okuldan ayrılmayı artırmalı ve bu konuda çocuğun güveni sarsılmamalı, gün sonunda okul ile ilgili konuşulmalı, çocuğun yanında öğretmen eleştirilmemeli, okul çocuğun gözünde normalleştirilmelidir, çocuk suçlanmamalı ve kıyaslanmamalıdır. Ek olarak okulla ilgili rutin oluşturulabilir ve rahatlama egzersizleri öğretilebilir.
Klinik Psikolog Duygu ERTEN