Sonbahar Depresyonu Belirtileri Nelerdir?
Son baharın gelişiyle sosyal medyada, arkadaşlar arasındaki sohbetlerde ya da iş yerlerinde “keşke dizi/film izleyip battaniye ile yatsam”, “tam kahve, kitap ile yatma havası” gibi söylemlerle sıkça karşılaşmaktayız, belki bu cümleleri dile getiren ya da içinden geçirenler de bizlerizdir. Peki bu sonbahar bize ne yapıyor da kabuğumuza çekilme, yalnız kalma ihtiyaçlarımız artıyor, kalabalıktan canlılıktan kaçıp battaniyenin sıcaklığına sarılmak istiyoruz?
Sonbahar beraberinde getirdiği değişken ve yaza oranla daha kapalı hava durumu, yaprakların dökülmesi vb. durumlar nedeniyle şarkılarda, filmlerde ve kitaplarda hüzün duygusu ile birlikte anılır. Ayrılıklar, ölümler, kopmalar bu mevsimde daha göze batar hale gelir. Yaz aylarında canlı, enerjik, olumluya odaklanan bir yapımız varken sonbahar geldiğinde havalar tam soğumadan bile bedensel ve ruhsal etkilerini yaşamaya başlıyoruz. Kışın yaklaşması, yaz tatilinin sona ermesi de psikolojik olarak bu etkileri daha görünür hale getiriyor.
Sonbaharda depresif duygu durumun birçok sebebi olmasına karşın en çok dikkat çekilen sebepleri günlerin kısalması ve güneş ışığıyla daha az temasta bulunmak. Güneş ışığını insan vücudu için oldukça önemli olup, mutluluk hormonunun salgılanmasına, D vitamini ihtiyacını karşılanmasında katkıda bulunuyor. Azalan mutluluk hormonu olumluya odaklanmamızı zorlaştırıyor ve her durumu daha olumsuz yorumlamamıza neden oluyor.
Sonbaharda; depresif duygu durum, mutsuz hissetme, uykusuzluk, sürekli uyumak isteme ve yataktan çıkmak istememe, nedensiz kilo değişiklikleri, konsantrasyon eksikliği, kaygılı hissetme, önceden keyif veren aktivitelerden keyif alamama, cinsel istekte azalma, kas ağrıları, baş ağrısı, öfkeli hissetme, işe gidecek gücü bulamama, çevreye karşı ilgisizlik, sosyalleşmek istememek, erteleme davranışlarının artması, sürekli çikolata veya hamur işi tüketme isteği, boşluk hissi, sorumluluk almak istememe sonbahar depresyonunun belirtileridir. Her birey bütün belirtileri yaşamak zorunda değil ama yukarıdaki belirtilerden 5 tanesini yaşıyor olmak sonbahar depresyonu yaşıyor olabileceğinizi gösterebilir. Mükemmeliyetçi yapısı olanlar, kaygı bozukluğu, daha önce depresyon yaşamış olanlar, daha içe kapanık bireyler yukarıdaki belirtileri yaşamaya daha yatkın olmaktadır.
Doğa sonbahar ile bize kışın yaklaşmakta olduğunu, daha soğuk havaların kapıda olduğunun sinyallerini verir bize. Vücuttaki bu değişimlerin bir nedeni de doğadaki bu değişime adapte olmaktır. Yaz aylarında yaşanan eğlenceli, sosyal, alkol tüketiminin artması gibi durumlar görülebilir. Bu kadar yoğun bir mevsimden sonra vücut kış ayı için biraz dinlenme, biraz adaptasyon ihtiyacı duyar ve sonbahar bu geçiş için çok iyi bir dönemdir.
Sonbaharın bu denli bizi etkilemesine karşı önlemler almak ve bu durumların önüne geçmek/etkilerini azaltmak mümkün. B12, D vitamini, C vitamini ve Omega 3 alımı bu dönemde kendinizi daha zinde hissetmenize yardımcı olabilir. Yeşil sebzeler tüketmek, kafein-alkol- sigara tüketimini azaltmak, bol bol su içmek, günlük 20-30 dakikalık tempolu yürüyüşler, uyku düzenini oluşturmak ve dışını çok çıkmamak fiziksel olarak kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır. Sürekli uyumak isteseniz bile uykuya direnmek, zorlansanız bile erken kalkmak uyku düzeniniz açısından etkili yöntemlerdir.
Psikolojik olarak sonbahar depresyonuyla başa çıkmanız için sosyalleşmeye, kendinize zaman ayırmaya, kendinize küçük veya kısa vadeli hedefler koymaya ve mutlaka kahkaha atmaya özen gösterin. İş yerinde bol bol kısa ve etkili molalar (sevilen kitaptan 1-2 sayfa okumak, sevilen bir şarkıyı dinlemek, camdan bakma vb.) gün içerisinde işinize karşı konsantrasyon zorluğuna, bitkin ve mutsuz hissetmenize iyi gelebilir. Gün içerisinde mutlaka temiz hava almalı, gün ışığından faydalanmalısınız. Sevdiğiniz insanlara buluşmak, güzel sohbetler içerisinde olmak yaşadığınız strese, mutsuzluğa, yalnızlık hissine ve yorgunluğa iyi gelecektir. Tempolu yürüyüş yapmak, sinemaya gitmek, çok istenen ama ertelenen aktiviteleri gerçekleştirmek için sonbahar mevsimi çok ideal bir zaman dilimi. Bu zamanı ne kadar keyifli hale getirirseniz kış ayına o kadar hazır olacaksınız demektir.
Kısaca; yeme, uyku, düzeninize dikkat etmek, gün içerisinde açık havada 20-30 dakika vakit geçirmek, uyku düzeninizi oluşturmak, bol su tüketmek, sosyal hayatınızı hareketlendirmek ve kendinize zaman ayırmak sonbahar depresyonunuza iyi gelecektir. 4-8 hafta süresi boyunca depresif etkilerin sürmesi olası; bu süreçte çok fazla zorlandığınızı hissederseniz veya etkiler daha uzun sürüyorsa mutlaka bir uzmandan destek almalısınız.
Klinik Psikolog Duygu ERTEN