Çocuklarla Güven İlişkisi Kurma Yolları
Çocuklar yeni biriyle tanıştıklarında, okula veya anasınıfına başladıkların veya yeni bir oyun grubu içerisine girdiklerinde, grup içerisindeki özellikle de yetişkinlerle hemen sıcak ilişkiler kuramazlar. İlgisiz davranabilirler, suskun veya içe kapanık gibi görünebilirler, bağırma, ağlama, abartılı ve gürültülü davranışlarda bulunabilirler. Bazen de başlangıçta sıcak ve samimi bir ilişki kurup ilerleyen zamanlarda bu tepkileri görebilir ve şaşırabilirsiniz.
Yeni bir ortamda bir çocuğun bu zorlayıcı tepkileri her ne kadar bazen ebeveynleri mahcup etse de aslında bu doğal ve sağlıklı bir tepkidir. Bunun bir çocuk için anlamı; kendisini güvende ve kabul görmüş hissedene kadar ilişkide yeni birine bağlanmamak, kontrolü elinde tutmaktır. Kendisine iyi gelmeyen veya fazla gelen yakınlığı reddeder ve sınır koyar. Çocuğunun sınır koyabildiğini bilmek günümüzde çoğu ebeveyn için rahatlatıcıdır.
İlişkilerin başlarında ya da kısa bir süre sonrasında bu tarz tepkilerin ortaya çıkmasının nedenleri arasında bildiğinden farklı ve tanıdık olmayan ilişki kurma biçimleri, rahatsızlık duyma, korku veya kaygı olabilir. Bir yetişkin olarak onu anlamaya çalışmalı, sakin, sıcak, tutarlı hatta belki biraz da oyuncu bir tutum gösterebilirsiniz. Zorlayan davranışları bile kabul etmek hatta bir oyuna dönüştürmek, üzülmediğinizi göstermek onu her haliyle kabul ettiğiniz mesajını verir. Çocuk bu sayede “uslu”, “güçlü”, “cici” veya “çiçek” çocuk olmadan da sevilebileceği mesajını alır.
Yetişkinleri zorlayabilecek bu tarz tepkiler, çocuk kendini güvende hissedene, ihtiyaçlarının fark edilip dikkate alınacağına emin olana kadar devam edecektir. Ancak birden kesilmeyen bu tepkilerin azaldığını gösteren ipuçlarını yakalamak mümkün. Sakince eşlik etmek, kısa süreli aynı şeylere dikkat kesilmek, ufak ve kısa süreli gülümsemeler, kısa süreli göz temasları ilişkide bağ kurmaya başlandığına dair ipuçlarıdır.
Psikoterapi alan çocuklarda güven ilişkisi kurulana kadar verilen zorlayıcı tepkiler zaman zaman daha zorlayıcı bir hal alabilir. Zaman zaman kabul edildiğini görmesine rağmen güven duymakta zorlandıkları için tepkiler her zamankinden daha da şiddetli olabilir. Bu duruma terapide direnç denir. Çoğu ebeveyn için zorlayıcı bir durumdur ve bazen acaba süreç iyi gitmiyor mu kaygısı yaratır. Ancak sık rastlanan ve doğal bir süreçtir. İç dünyasını anlatmak, biriyle paylaşmak bazen bir yetişkin için bile zorken, dünyayı yeni tanımaya başlayan bir çocuk için daha da zor ve belirsiz bir durum olabilir.
Kısaca; çocuklarla bağ kurabilmek için sabırlı, tutarlı, samimi, sıcak ve sakin bir tutum içinde olmakta fayda var. Zorlayıcı durumlar karşısında olumlu bir özellik bulmak, oyun çevirmek, zorlayıcı olmamak, uyumlanıp eşlik etmek ve sonrasında size eşlik etmesi için yönlendirmek işinizi kolaylaştırabilir. Misafirliğe gitmek istemeyen ya da kapıdan içeri girmekten çekinen bir çocuğa “Evet içerde ne var bilmiyorsun ve bu seni endişelendiriyor olabilir. Hadi bir kaptan gibi elini alnına koy ve olabildiğince uzağa bak, en uzak nereyi görebileceksin? Sanki yakınlarımızda küçük balıklar var burası güvenli, şimdi biraz daha uzakları görmeye çalışalım” diyerek içeri girmesine yardımcı olabilirsiniz. Tam tersi ağlayarak, tepinerek içeri girmeyi reddeden çocuğa ise “Zıplamak harika bir fikirmiş ben düşünemedim bunu, hadi beraber zıplayalım”. Birkaç denemeden sonra “bakalım şimdi 2 sıçramada içeri girebilecek miyiz?” diyerek oyuna biraz rekabet katıp size eşlik etmesini sağlayabilirsiniz.
Klinik Psikolog Duygu ERTEN